5 มารยาทบนโต๊ะอาหารที่ควรรู้ สร้างความประทับใจแก่ผู้ร่วมโต๊ะ
ปกติแล้วถ้าเป็นการรับประทานอาหารกันภายในครอบครัว แน่นอนว่าคนส่วนใหญ่ย่อมรู้สึกผ่อนคลายและไม่จำเป็นต้องมีพิธีรีตองใดๆ เพราะทั้งโต๊ะมีเฉพาะคนสนิทที่คุ้นเคยกันเป็นอย่างดี ทำให้รับประทาน พูดคุย และสนุกสนานได้อย่างเต็มที่ แต่ในทางกลับกันหากมื้อนั้นต้องร่วมรับประทานอาหารกับคนอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นเจ้านาย เพื่อน หรือลูกค้า จำเป็นที่จะต้องมีมารยาทบนโต๊ะอาหาร เพื่อเป็นมารยาทที่ดี และสามารถอยู่ร่วมกับคนในสังคมได้อย่างเหมาะสม
มารยาทบนโต๊ะอาหารคืออะไร ทำไมถึงสำคัญ
สำหรับความหมายของคำว่ามารยาทบนโต๊ะอาหาร คือ ธรรมเนียมปฏิบัติและข้อห้าม เมื่อร่วมรับประทานอาหารกับผู้อื่นในสังคม ไม่ว่าเป็นการร่วมรับประทานอาหารกับผู้อื่นที่บ้าน การรับประทานอาหารที่ร้านอาหาร หรือการร่วมรับประทานอาหารในงานเลี้ยง โดยตามมารยาทบนโต๊ะอาหารสากลนั้น เริ่มตั้งแต่การแต่งกายตามกาลเทศะ มารยาทการจัดเตรียมโต๊ะอาหาร การจัดลำดับอาหาร มารยาทการปฏิบัติตัวในระหว่างการรับประทานอาหาร และสิ่งที่ไม่ควรทำในระหว่างรับประทานอาหาร ซึ่งการรู้จักมารยาทบนโต๊ะอาหารนั้นมีข้อดีดังนี้
- การปฏิบัติตามมารยาทบนโต๊ะอาหารช่วยเสริมสร้างบุคลิกภาพที่ดีและเสน่ห์ของผู้ปฎิบัติ อีกทั้งยังเป็นวิธีสร้างความประทับใจให้กับผู้ร่วมรับประทานอาหารด้วย
- การปฏิบัติตัวที่ดีในระหว่างรับประทานอาหารร่วมกับผู้อื่น ช่วยทำให้มื้ออาหารน่ารับประทานมากขึ้น เพราะไม่มีภาพไม่น่ามองเกิดขึ้นระหว่างการรับประทานอาหาร
- ในกรณีที่ต้องจัดเตรียมอาหาร เพื่อต้อนรับแขกที่มารับประทานอาหารที่บ้าน จะทำให้สามารถจัดเตรียมโต๊ะอาหารและจัดลำดับอาหารได้ถูกต้องตามหลักมารยาทบนโต๊ะอาหารได้ง่ายยิ่งขึ้น
เตรียมตัวให้พร้อมก่อนเริ่มเข้าโต๊ะอาหาร
การปฏิบัติตามมารยาทบนโต๊ะอาหารควรเริ่มตั้งแต่ก่อนเข้าไปถึงร้านอาหาร ซึ่งนอกจากแต่งตัวด้วยชุดเสื้อผ้าที่สุภาพ และเข้ากับธีมงานตามที่เจ้าภาพกำหนดแล้ว ก่อนเดินเข้าไปที่โต๊ะเพื่อร่วมรับประทานอาหารกับผู้อื่นควรปฏิบัติดังนี้
ล้างมือให้สะอาด
ตามข้อปฏิบัติมารยาทบนโต๊ะอาหาร เมื่อเดินมาที่โต๊ะอาหารสิ่งแรกที่ควรทำคือ ล้างมือให้สะอาด เนื่องจากมือเป็นแหล่งสะสมของเชื้อแบคทีเรียกว่า 3,000 ชนิด ที่สามารถอยู่บนมือได้นานกว่า 3 ชั่วโมง การล้างมือนอกจากช่วยลดโอกาสในการเจ็บป่วยจากแบคทีเรียแล้ว ยังได้มีเวลาในการสำรวจความเรียบร้อยของตัวเองทุกส่วนก่อนเดินไปที่โต๊ะอาหารด้วย สำหรับวิธีการทำความสะอาดมือที่ถูกต้อง ควรล้างด้วยสบู่และฟอกนานเป็นเวลา 40-60 วินาที โดยทำความสะอาดให้ครบทั้งหน้ามือ หลังมือ ง่ามนิ้ว ปลายนิ้ว และข้อมือ ก่อนล้างออกให้สะอาด
ปิดเครื่องมือหรืออุปกรณ์สื่อสาร
อีกหนึ่งเรื่องที่ห้ามลืมอย่างเด็ดขาดถ้าไม่อยากลุกจากโต๊ะอาหารคือ การปิดเครื่องมือสื่อสารทุกชนิดและเก็บไว้ในกระเป๋า เพื่อไม่ให้ตัวเองเสียสมาธิ เพราะการที่เสียงโทรศัพท์ดังอยู่ตลอดเวลาจะเป็นการรบกวนผู้ร่วมโต๊ะท่านอื่น รวมทั้งยังเป็นการดึงความสนใจของตัวเองให้กลับไปยังโลกโซเซียลอีกด้วย แต่อย่างไรก็ตามหากกำลังรอสายสำคัญอยู่ แนะนำว่าให้เปิดระบบสั่นแทน เมื่อมีสายเข้าให้ขออนุญาตผู้ที่นั่งอยู่ร่วมโต๊ะและลุกไปรับสาย เพื่อป้องกันไม่ให้สนทนาของตัวเองไปรบกวนผู้อื่น
จัดโต๊ะอาหารให้เรียบร้อย
ถ้ามีโอกาสได้เป็นเจ้าภาพในการเลี้ยงอาหารกับแขก การจัดโต๊ะอาหารให้ถูกต้องมารยาทบนโต๊ะอาหารสากลจะช่วยสร้างความประทับใจให้กับแขกที่มาเยือนมากขึ้น โดยการจัดโต๊ะอาหารแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- การจัดโต๊ะอาหารแบบไม่เป็นทางการ
ส่วนใหญ่ใช้สำหรับรับรองแขกที่มีความสนิทสนมคุ้นเคย อย่างคนในครอบครัวหรือเพื่อนสนิท โดยในการจัดโต๊ะอาหารสำหรับ 1 ที่นั่ง จานหลักจะวางอยู่ตรงกลางโดยมีผ้าเช็ดปากอยู่กลางจาน ด้านซ้ายจากด้านในสุดเป็นส้อมรับประทานอาหาร ตามด้วยช้อนสลัด ด้านขวาจากด้านในสุดเป็นช้อนรับประทานอาหาร ตามด้วยช้อนซุป ส่วนแก้วน้ำหรือแก้วไวน์อยู่ด้านบนวางเฉียงทางขวาของจานประมาณ 45 องศา
- การจัดโต๊ะอาหารแบบเป็นทางการ
ส่วนใหญ่พบในร้านอาหารหรูและโรงแรมห้าดาว ไม่นิยมจัดที่บ้านเนื่องจากใช้อุปกรณ์จำนวนมาก ยกเว้นต้อนรับแขกอย่างเป็นทางการ โดยในการจัดโต๊ะอาหารสำหรับ 1 ที่นั่ง จานหลักจะวางอยู่ตรงกลางและมีจานสลัดอยู่ด้านบน ด้านซ้ายจากด้านในสุดเป็นส้อมรับประทานอาหาร ส้อมสลัด และผ้าเช็ดปาก ด้านขวาจากด้านในสุดเป็นมีดหั่นอาหาร ช้อนรับประทานอาหาร ช้อนซุป ด้านบนแนวตรงให้วางช้อนรับประทานขนมหันปลายไปทางซ้าย และช้อนสำหรับเค้กหันปลายไปทางขวา ด้านบนซ้ายมือให้วางมีดขนมปัง ด้านบนขวามือให้วางแก้วน้ำ แก้วไวน์แดง แก้วไวน์ขาว และถัดลงมาให้วางแก้วชาและกาแฟ
1.การรับประทานอาหาร
- จากการจัดโต๊ะอาหารอย่างถูกต้องตามมารยาทบนโต๊ะอาหาร จะเห็นว่าบนโต๊ะมีทั้งช้อน ส้อม มีด และแก้วน้ำมากมาย อาจทำให้หลายคนรู้สึกสับสนว่าควรเริ่มหยิบอุปกรณ์ชิ้นไหนก่อน ข้อปฏิบัติคือ เริ่มไล่จากด้านนอกสุดมาด้านใน เพราะเรียงลำดับตามเมนูอาหาร จากเมนูเรียกน้ำย่อยมายังเมนูหลักและปิดท้ายด้วยของหวาน
- ในข้อปฏิบัติมารยาทบนโต๊ะอาหารต้องจับมีดด้วยมือขวา ส่วนส้อมให้ใช้มือซ้ายแต่ให้วางคว่ำลงเพื่อให้สามารถจิ้มอาหารและแบ่งอาหาร แต่ห้ามใช้มีดจิ้มอาหารเข้าปากเด็ดขาด
- การรับประทานซุปให้ใช้มือขวาตักซุป โดยตักซุปออกจากตัว และรับประทานซุปจากด้านข้างช้อนเท่านั้น แต่กรณีที่ซุปใสที่เสิร์ฟมาในถ้วยเสิร์ฟที่มีหูจับ 2 ข้าง สามารถยกซุปขึ้นรับประทานได้เลยโดยไม่ต้องใช้ช้อน
- การรับประทานขนมไม่นิยมใช้มีดหั่น แต่ให้ใช้มือฉีกเป็นชิ้นได้เลย แต่ห้ามฉีกขนมปังใส่ลงไปในถ้วยซุปอย่างเด็ดขาด ส่วนมีดมีไว้เพื่อปาดเนยมาทาที่ขนมปัง
- ในกรณีที่มีอาหาร Main Course หลายเมนู หลังจากรับประทานเสร็จเรียบร้อยแล้วให้วางมีดและส้อมไว้ข้างจานในตำแหน่งการวางแบบเดิม
2.การวางอุปกรณ์ที่ใช้บนโต๊ะอาหาร
เมื่อไปรับประทานอาหารในร้านอาหารหรู โรงแรมห้าดาว หรืองานเลี้ยง การตะโกนเรียกพนักงานเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำอย่างยิ่งเนื่องจากเป็นการรบกวนผู้ร่วมรับประทานอาหารและบุคคลอื่น แต่สามารถสื่อสารกับพนักงานตามมารยาทบนโต๊ะอาหารด้วยการวางมีดและส้อมเป็นสัญลักษณ์ดังนี้
- ต้องการพักรับประทานอาหารเพียงชั่วคราวในกรณีที่ยังไม่ต้องการเก็บจานให้วางมีดและส้อมให้ปลายหันเข้าหากันเฉียง 30-45 องศา
- ต้องการให้พนักงานเสิร์ฟจานต่อไป ให้วางมีดและส้อมทับกันเป็กากบาท
- ต้องการแจ้งพนักงานว่าอิ่มและไม่ต้องการให้เสิร์ฟอาหารอีก ให้วางมีดและส้อมเป็นแนวตั้ง ปลายชี้ไปด้านบน
- ต้องการชมว่าอาหารมื้อนี้อร่อยมากให้วางมีดและส้อมแนวนอน หันปลายไปทางด้านขวา
- ต้องการบอกว่ารู้สึกไม่ชอบอาหารหรือไม่ประทับใจในบริการของพนักงาน สามารถแสดงความรู้สึกได้โดยการวางส้อมทำมุม 45 องศาและวางปลายมีดหรือช้อนเสียบเข้าไปในซี่ของส้อม
3.การตักอาหาร
ตามมารยาทบนโต๊ะอาหาร เมื่อต้องรับประทานอาหารจากจานอาหารกลาง ควรใช้ช้อนกลางในการตักอาหารเพื่อป้องกันไม่ให้น้ำลายผสมอาหาร ไม่ควรตักอาหารข้ามมือ แย่งผู้อื่นตักอาหาร และควรตักอาหารพอดีคำ เพราะนอกจากจะต้องรับประทานอาหารคำใหญ่แล้ว ยังมีโอกาสทำให้อาหารหกเลอะเทอะอีกด้วย
4.การใช้ผ้าเช็ดปาก
ผ้าเช็ดปากถือเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้บนโต๊ะอาหารมาตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 15-16 จากความคิดของเหล่าแม่บ้านชาวอังกฤษที่ไม่ต้องการให้เสื้อผ้าเลอะเทอะในระหว่างมื้ออาหาร จึงเริ่มด้วยการนำผ้ามาผูกที่ตัวระหว่างรับประทานอาหาร แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังไม่เพียงพอ ตามเสื้อผ้ายังคงมีเศษอาหารติดอยู่ สุดท้ายจึงได้มีการนำผ้ามาวางไว้บนโต๊ะอาหารสำหรับเช็ดปากเช็ดมือโดยเฉพาะ ทำให้เกิดเป็นวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน สำหรับการใช้ผ้าเช็ดปากตามมารยาทบนโต๊ะอาหาร เมื่อมาถึงโต๊ะอาหารให้วางผ้าเช็ดปากไว้บนตัก เวลาใช้ให้ใช้ผ้าด้านในแตะที่ปากเบาๆ เพื่อให้คราบอาหารติดอยู่ด้านในเท่านั้น ถ้าต้องการลุกจากโต๊ะชั่วคราวให้สื่อสารกับพนักงานด้วยการวางผ้าเช็ดปากไว้ทางด้านซ้ายของจาน แต่ถ้ารับประทานอาหารอิ่มแล้วให้วางผ้าเช็ดปากไว้อย่างเรียบร้อยที่ด้านขวาของจาน
5.การดื่มเครื่องดื่ม
ในการรับประทานอาหารร่วมกับผู้อื่น นอกจากการจับช้อน มีด และส้อมแล้ว การดื่มเครื่องดื่มเองก็มีแนวทางปฏิบัติที่เป็นสากลและข้อห้ามด้วยเช่นกัน เนื่องจากบนโต๊ะอาหารนั้นมีแก้วหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็น แก้วน้ำดื่ม แก้วไวน์ แก้วแชมเปญ แก้วกาแฟ แก้วชา โดยตามมารยาทบนโต๊ะอาหารกรณีที่ไม่ต้องการดื่มเครื่องดื่มชนิดไหนให้คว่ำแก้วชนิดนั้น เพื่อแจ้งให้พนักงานทราบ ส่วนการดื่มน้ำให้ใช้มือขวาจับแก้วและดื่มเฉพาะเวลาไม่มีอาหารในปาก ส่วนเรื่องอื่นๆ ที่ควรปฏิบัติเมื่ออยู่บนโต๊ะอาหารมีดังนี้
- ถ้าเสิร์ฟเบียร์หรือน้ำอัดลมให้เลือกใส่ในเหยือก เพื่อจำกัดการเทแต่ละครั้ง
- ไม่ควรดื่มเครื่องแอลกอฮอล์จนคุมสติไม่อยู่
- ไม่ควรกัดก้อนน้ำแข็งในปาก เพราะจะทำให้เกิดเสียงดัง
- ไม่ควรทิ้งช้อนคนไว้ในถ้วยชาหรือถ้วยกาแฟ แต่ให้เปลี่ยนมาวางไว้ในจานรองแทน
- ห้ามเทน้ำแข็งจากเหยือกน้ำเปล่าลงในถ้วยชาและถ้วยกาแฟ
รู้ไว้เผื่อได้ใช้กับมารยาทบนโต๊ะอาหารสากล
ถึงแม้ว่ามารยาทบนโต๊ะอาหารจะข้อปฏิบัติตามหลักสากล แต่ในความจริงแล้วแต่ละประเทศล้วนมีวัฒนธรรมการปฏิบัติตัวบนโต๊ะอาหารเฉพาะที่ ดังนั้นหากเดินทางไปต่างประเทศจึงต้องเรียนรู้วัฒนธรรมในท้องถิ่นนั้นๆ เพื่อให้ปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง สำหรับมารยาทบนโต๊ะอาหารที่น่าสนใจ ได้แก่
- การหั่นอาหารแบบอเมริกา เมื่อหั่นอาหารเป็นชิ้นๆ เรียนร้อยแล้ว ต้องวางมีดและเปลี่ยนมาใช้ส้อมจิ้มอาหารใส่ปากแบบหงายขึ้นแทน ในขณะที่การหั่นอาหารแบบยุโรปจะหั่นอาหารไปรับประทานไป ไม่หันทิ้งไว้ โดยถือส้อมด้วยมือซ้ายและนำอาหารเข้าปากแบบคว่ำส้อมลง
- ไม่ว่าธรรมเนียมไทย จีน หรือสากลจะรอให้ผู้อาวุโสที่สุดนั่งลงที่โต๊ะอาหารก่อน จึงค่อยนั่งที่โต๊ะ นอกจากนั้นฝ่ายชายต้องเป็นฝ่ายดึงเก้าอี้และคลี่ผ้าเช็ดปากให้กับฝ่ายหญิง
- ควรรอให้พนักงานอาหารเสิร์ฟอาหารให้กับสมาชิกครบและรอให้เจ้าภาพคลี่ผ้าเช็ดปากก่อน จึงค่อยเริ่มรับประทานอาหาร
- การรับประทานอาหารทางแทบตะวันออกกลาง แอฟริกา และอินเดีย จะใช้มือขวาในการรับประทานอาหารท้องถิ่น หากใช้มือซ้ายจะถือว่าเป็นการไม่เคารพและห้ามใช้ช้อนหรือส้อมอย่างเด็ดขาด
- ตามธรรมเนียมญี่ปุ่นการรับประทานซุปต้องใช้วิธีซด ส่วนที่ประเทศทางยุโรปจะใช้ช้อนในการตักซุป
ข้อควรระมัดระวังเกี่ยวกับมารยาทบทโต๊ะอาหาร
นอกจากสิ่งที่ควรปฏิบัติและมารยาทบนโต๊ะอาหารแล้ว ยังส่วนที่ไม่ควรปฏิบัติอย่างเด็ดขาดอีกหลายเรื่อง เช่น
- ไม่ควรตักอาหารก่อนผู้ใหญ่หรือผู้อาวุโสที่ร่วมรับประทานอาหารด้วย แต่ควรรอให้ผู้ใหญ่เริ่มตักอาหารก่อน
- ไม่ควรเคี้ยวอาหารเสียงดัง พูดคุยขณะที่มีอาหารอยู่ในปาก หรือใช้ส้อม ช้อน มีดกระทบกัน
- กรณีไปรับประทานอาหารที่ร้าน ไม่ควรย้ายอุปกรณ์รับประทานอาหารเอง หากต้องการเปลี่ยนตำแหน่งควรเรียกพนักงานให้เป็นผู้ดำเนินการ
- ไม่ควรตักอาหารใส่จานมากเกินไป ให้ตักแต่พอดีก่อน และไม่ควรตักอาหารเผื่อคนอื่น
- ไม่ควรเติมเครื่องปรุงก่อนชิมอาหาร เพราะตามมารยาทบนโต๊ะอาหารถือเป็นการไม่ให้เกียรติเชฟผู้ทำอาหารจานนั้น
- ไม่ควรราดซอสลงบนอาหารโดยตรง แต่แนะนำให้เทซอสไว้ที่มุมจานเพื่อความสวยงาม
มารยาทบนโต๊ะอาหาร ถือเป็นเรื่องพื้นฐานที่ทุกคนควรให้ความสำคัญ เพราะนอกจากจะส่งผลดีต่อตัวผู้ปฏิบัติเองแล้ว ยังมีส่วนช่วยให้มื้ออาหารผ่านไปด้วยดี และสร้างความประทับใจให้กับผู้ร่วมรับประทานอาหารทุกคนอีกด้วย ดังนั้นเมื่อต้องรับประทานอาหารร่วมกับผู้อื่นควรเริ่มตั้งแต่การแต่งกายให้ถูกกาละเทศ และปิดโทรศัพท์ก่อนเข้าไปนั่งที่โต๊ะอาหาร พร้อมด้วยรับประทานอาหารอย่างสุภาพ ใช้อุปกรณ์อย่างถูกวิธี และระมัดระวังเรื่องเล็กน้อยตามที่ระบุไว้ในมารยาทบนโต๊ะอาหาร เพียงเท่านี้ก็เปลี่ยนมื้อธรรมดาให้เป็นมื้อพิเศษขึ้นแล้ว