ทำความรู้จักกับพันธุ์ม้าในประเทศไทย

ไม่ว่ากี่ยุคสมัย ม้ายังคงเป็นสัตว์เลี้ยงที่ได้รับความนิยมอยู่เสมอ  เพราะนอกจากจะใช้เป็นพาหนะสำหรับการเดินทาง ตลอดจนการทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันแล้ว ยังมีรูปร่างที่สวยงามอีกด้วย โดยเฉพาะพันธุ์ม้าในประเทศไทยซึ่งมีจุดเด่นอยู่ที่ร่างกายแข็งแรงกำยำ และมีกีบที่แข็งและหนา รวมไปถึง เป็นสายพันธุ์ม้าที่มีพฤติกรรมค่อนข้างเป็นมิตรกับมนุษย์อีกด้วย

ในปัจจุบันคนส่วนใหญ่มักจะนำม้ามาใช้ในการแข่งขัน การขยายพันธุ์ และอื่นๆ บทความนี้จึงมาแนะนำเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับม้า ไม่ว่าจะเป็นลักษณะหรือประเภทของม้า รวมไปถึงพันธุ์ม้าที่นิยมนำมาเลี้ยง ตลอดจนวิธีการดูแลม้าเพื่อให้สามารถเลี้ยงได้อย่างถูกต้อง ทำให้ผู้เลี้ยงสามารถใช้ชีวิตอยู่กับม้าได้อย่างมีความสุขเสมือนมีเพื่อนคู่ใจเพิ่มอีกคนหนึ่ง

ลักษณะของม้า

ม้าเป็นสัตว์ที่มีความสูงกว่า 14.2 แฮนด์หรือ 56.8 นิ้ว ซึ่งจะมีทั้งม้ารูปร่างใหญ่ ลำตัวหนา หรือม้าที่มีรูปร่างสมส่วน ดูคล่องแคล่วว่องไว โดยลักษณะของม้าจะมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับสายพันธุ์นั้นๆ รวมถึงอายุของม้าด้วย นอกจากนั้น ในแต่ละสายพันธุ์เอง ต่างก็มีสีที่ลำตัวไม่เหมือนกัน จึงทำให้ม้าบางสายพันธุ์มีลักษณะที่โดดเด่นและดูสวยงามเป็นอย่างยิ่ง

สีของม้า

ในส่วนสีของม้า สามารถแบ่งได้ออกเป็นหลายสี ทั้งสีดำ น้ำตาล น้ำตาลอมแดง และอื่นๆ โดยการเปลี่ยนแปลงในด้านสีขนหรือสีลำตัวของม้าแต่ละตัว จะขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ ได้ เช่น อายุของม้า เป็นต้น นอกจากนั้น แม้จะเป็นม้าสายพันธุ์เดียวกัน ก็สามารถมีสีขนหรือสีผิวที่ต่างกันเล็กน้อยได้เช่นกัน ยกตัวอย่างเช่น

· ม้าสีดำ จะมีลักษณะดำตั้งแต่บริเวณขนแผงคอ ลำตัวและหาง แต่อาจมีขาสีขาว ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้กับม้าลูกผสม

· ม้าสีน้ำตาลอมแดง มีอีกชื่อหนึ่งว่ามีสีปลั่ง ซึ่งลักษณะของม้าชนิดนี้จะมีสีค่อนข้างอมแดงเข้ม โดยเฉพาะบริเวณขน 

· น้ำตาลอ่อน เป็นลักษณะที่พบได้มากจากพันธุ์ม้าในประเทศไทย ซึ่งมีแผงคอสีน้ำตาลเข้มเกือบดำ ในขณะที่ลำตัวจะออกสีน้ำตาลสว่างกว่า

ช่วงอายุของม้า

ช่วงอายุของม้าจะถูกแบ่งได้เป็น 3 ช่วงหลักๆ ดังนี้

· ม้าแรกเกิด (อายุตั้งแต่ 0-2 ขวบ) โดยในช่วงแรกต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด ทั้งการจับ การสัมผัส การลูบคอ หรือจับหาง รวมไปถึงการให้นม เพื่อให้ลูกม้าเกิดความเคยชินและสามารถเรียนรู้และจดจำได้

· ลูกม้าวัยเด็ก (อายุตั้งแต่ 2-4 ขวบ) เมื่อโตขึ้นมาและหย่านมแล้ว ก็ถึงช่วงเวลาในการเรียนรู้ ทั้งในด้านการเคลื่อนไหว การเดิน การกิน และเรื่องอื่นๆ ที่สำคัญต่อการดำรงชีวิต ซึ่งจะเป็นช่วงวัยที่พร้อมสำหรับการฝึกแล้ว

· ม้าโตเต็มวัย (อายุตั้งแต่ 5 ขวบขึ้นไป จนกระทั่งไปถึง 25-30 ปี) ซึ่งเป็นอายุขัยโดยเฉลี่ยของสัตว์เลี้ยงชนิดนี้ โดยม้าในวัยโตเต็มตัวจะสามารถนำไปฝึก เพื่อนำไปใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม ม้าเหล่านี้จำเป็นต้องได้รับการดูแลอย่างดี เพื่อสุขภาพกายและใจที่สมบูรณ์จนกระทั่งเข้าสู่ช่วงสูงวัย

พฤติกรรมของม้า

นอกจากลักษณะของม้าที่ควรรู้แล้ว การทำความเข้าใจในพฤติกรรมของม้าก็เป็นสิ่งสำคัญเช่นกัน เพราะหากรู้จักนิสัยของม้าและสร้างความเคยชินแล้ว ม้าจะกลายเป็นสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่เป็นมิตรและรักเจ้าของไม่แพ้สัตว์สายพันธุ์อื่นๆ เลย โดยพฤติกรรมหลักๆ ของม้าจะมีดังต่อไปนี้

· ม้าเป็นสัตว์สังคม เนื่องจากม้าเป็นสัตว์ที่มีนิสัยขี้กลัวและหวาดระแวง จึงมักจะชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง นอกจากนั้น ด้วยการอยู่เป็นกลุ่มนั่นเอง จึงช่วยส่งเสริมสัญชาตญาณในการหลีกหนีสัตว์ป่าอื่นๆ ได้ดีมากยิ่งขึ้นอีกด้วย

· ม้ามักจะมีนิสัยอยากรู้อยากเห็น ซึ่งสามารถสังเกตได้จากหู 2 ข้างที่ขยับไปมา

· ม้าเป็นสัตว์นอนน้อย สำหรับคนที่สงสัยว่าในหนึ่งวันม้านอนกี่ชั่วโมงและม้านอนยังไงนั้น ในความเป็นจริงแล้ว ม้าอาศัยการนอนหลับเพียงวันละ 3 ชั่วโมงต่อ 1 วันเท่านั้น โดยม้าสามารถยืนเพื่อเป็นการงีบหลับเพียงระยะเวลาสั้นๆ หรือการนอนทิ้งตัวลงไปที่พื้น เพื่อช่วยให้หลับได้ดีขึ้น

· ม้าในช่วงผสมพันธุ์ ม้ามักจะเริ่มผสมพันธุ์เมื่อมีอายุตั้งแต่ 4-12 ปี เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่ม้ามีสุขภาพแข็งแรงเหมาะสำหรับการคลอดลูกม้าอย่างยิ่ง อีกทั้งการตั้งครรถ์ยังใช้เวลาเพียง 11 เดือนเท่านั้น

ประเภทของม้า

เมื่อได้ทำความรู้จักกับลักษณะต่างๆ ของม้า เช่น สี หรืออายุ รวมถึง พฤติกรรมของม้าแล้ว หลายคนอาจสงสัยว่าม้ามีกี่ชนิด? ตามหลักการแบ่งประเภทของม้า สามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภท ดังนี้

· ม้าเลือดร้อน (Hot Blood)

ม้าเลือดร้อนหรือม้าฮอตบลัด เป็นม้าจำพวกอาศัยอยู่ในเขตร้อนหรืออบอุ่น เนื่องจากอุณหภูมิของพื้นที่นั้นๆ ทำให้ม้าประเภทนี้มักมีผิวหนังและขนที่บาง เพื่อให้ร่างกายระบายความร้อนออกมาได้ดี อีกทั้งด้วยรูปร่างเพรียวบาง จึงสามารถวิ่งได้อย่างรวดเร็วอีกด้วย ยกตัวอย่างเช่น ม้าสายพันธุ์ Arabian หรือ Thoroughbred

· ม้าเลือดเย็น (Cold Blood)

ม้าเลือดเย็นหรือโคลด์บลัด คือม้าอีกประเภทหนึ่งที่อาศัยอยู่ในพื้นที่หนาวเย็น ซึ่งส่วนใหญ่จะมีลักษณะตัวที่ค่อนข้างใหญ่ มีขนหนา เพื่อให้ร่างกายมีความอบอุ่น นอกจากนั้น เมื่อเทียบกับม้าเลือดร้อนจะมีการเคลื่อนไหวที่ช้ากว่า โดยพฤติกรรมของม้าเลือดเย็นมักจะมีนิสัยเรียบร้อย และรักความสงบอย่างมาก

· ม้าเลือดอุ่น (Warm Blood)

ม้าเลือดอุ่นคือม้าที่เกิดจากการผสมพันธุ์กันระหว่างม้าเลือดร้อนและเลือดเย็น จึงทำให้สามารถรับเอาจุดเด่นจากม้าทั้ง 2 ชนิดนี้ได้ โดยม้าประเภทนี้จะมีรูปร่างสมส่วน ดูเพรียว และเคลื่อนไหวได้ดี จึงทำให้คนจำนวนไม่น้อยนิยมเลี้ยงม้าเลือดอุ่นด้วยเช่นกัน

พันธุ์ม้าที่นิยมนำมาเลี้ยง

เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไป จากเดิมที่คนนิยมเลี้ยงม้าเพื่อการเดินทาง จึงเปลี่ยนเป็นการนำมาทำเป็นฟาร์มม้า การแข่งขันกีฬา การทำการเกษตร หรือกิจกรรมเรียนรู้วิธีขี่ม้า โดยพันธุ์ม้าที่นิยมนำมาเลี้ยงในประเทศไทย มีดังนี้

· ม้าพันธุ์ไทย 

ม้าไทย โดยส่วนใหญ่จะมีโครงสร้างร่างกายที่แข็งแรง กล้ามเนื้อแน่นและสวยงาม อีกทั้งยังมีกีบเท้าที่แข็งและทนต่อสภาพแวดล้อมและอากาศได้ดี ซึ่งเดิมทีนั้นม้าพันธุ์ไทยมีการสืบเชื้อสายมาจากม้าสายพันธุ์มองโกเลีย ที่มีจุดเด่นในเรื่องความเร็วและสามารถรับน้ำหนักได้ดี โดยในปัจจุบัน ม้าพันธุ์ไทยส่วนใหญ่จะเป็นพันธุ์ผสม

· Arabian Horse

Arbian Horse หรือม้าพันธุ์อารเบียน เป็นม้าเลือดร้อนที่มีถิ่นกำเนิดจากแหล่งพื้นที่ที่มีอุณหภูมิสูง จึงทำให้ร่างกายกำยำ รูปร่างสูงโปร่ง อีกทั้งยังมีความแข็งแรงอีกด้วย จึงเป็นพันธุ์ม้าที่ได้รับความนิยมอย่างมากในไทย

· American Quarter Horse

American Quarter Horse เป็นหนึ่งในม้าที่คนส่วนใหญ่มีความต้องการเลี้ยงสูง เพราะนอกจากจะเป็นม้าเลือดเย็นที่มีรูปร่างสวยงามแล้ว ยังเป็นม้าที่มีความรวดเร็วอย่างยิ่ง นอกจากนั้น ยังเหมาะสำหรับนำมาทำเป็นฟาร์มเพาะพันธุ์ม้าหรือขี่เพื่อสันทนาการอีกด้วย

· Morgan Horse

Morgan Horse คือม้าพันธุ์ดีจากอเมริกาที่มีรูปร่างบึกบึน กำยำ และมีกำลังขาที่มหาศาล จึงทำให้ในสมัยก่อนนิยมใช้ในการแข่งขันขี่ม้าหรือทางการทหาร ด้วยลักษณะและพฤติกรรมของม้าชนิดนี้ที่ค่อนข้างเชื่อง เมื่อผ่านการเลี้ยงดูและฝึกฝนมาอย่างดีแล้ว อีกทั้งสำหรับคนที่สงสัยว่าม้ากินอะไรเป็นอาหารนั้น ม้าสายพันธุ์นี้สามารถทานได้ทั้งอาหารหยาบและข้นเลย

· Paint Horse

Paint Horse หรือ American Paint Horse เป็นม้าตะวันตกที่มีชื่อเสียงอย่างมาก เนื่องจากมีสายเลือดของม้าพันธุ์ American Qaurter หรือ Thoroughbred อยู่ จึงทำให้เป็นสัตว์ที่มีทั้งความสวยงามและแข็งแรงอีกด้วย

· Thoroughbred Horse

มาถึงม้าพันธุ์สุดท้ายกับ Thoroughbred Horse หรือม้าพันธุ์เธอร์รัพเบรตที่ขึ้นชื่อในเรื่องของการวิ่ง ดังนั้น จึงมักจะเห็นได้จากกีฬาการแข่งขันขี่ม้า นอกจากนั้น ยังเป็นสัตว์ที่มีอัตราการขยายพันธุ์อย่างรวดเร็วด้วย อย่างไรก็ตาม เนื่องจากพฤติกรรมของม้าชนิดนี้ที่ดูดุร้าย จึงต้องอาศัยความระมัดระวังในการขี่

การดูแลม้า

ก่อนตัดสินใจเลี้ยงม้า ควรทำความรู้จักกับลักษณะและพฤติกรรมต่างๆ ของม้า เช่น ม้ากินอะไรเป็นอาหาร ม้านอนกี่ชั่วโมง หรือม้ามีกี่ชนิด เพราะจะช่วยให้ผู้เลี้ยงสามารถตัดสินใจเลือกพันธุ์ได้ดีขึ้น รวมถึง จะต้องรู้วิธีการดูแลม้าอย่างไรให้สุขภาพร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์และมีอายุยืนยาว

· บำรุงร่างกายด้วยโภชนาการที่ดี

สำหรับคำถามที่ว่าม้ากินอะไรเป็นอาหารนั้น โดยส่วนใหญ่แล้วจะมี 2 สิ่งหลักๆ คือ อาหารหยาบหรือหญ้าและพืชที่มีกากใยสูง และอาหารเม็ดที่อุดมไปด้วยสารอาคาร แต่ทั้งนี้จะต้องดูถึงปัจจัยอื่นๆ เช่น รูปร่างของม้า เพื่อจะได้ให้อาหารในปริมาณที่เหมาะสม

· สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการอยู่อาศัยและนอนหลับพักผ่อน

ม้าเป็นสัตว์ที่ขี้ตกใจโดยธรรมชาติ เมื่อเจอคนหรือสิ่งรบกวนอาจก่อให้เกิดความกลัวหรือความเครียดขึ้นได้ ดังนั้น การสร้างสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมจะช่วยให้ม้ามีสุขภาพจิตที่ดี ยกตัวอย่างเช่น การจัดให้ม้าได้อยู่อาศัยในสถานที่ที่เป็นทุ่งหญ้าหรือพื้นที่กว้าง เพราะม้าเป็นสัตว์ที่ชอบวิ่ง หรือการจัดคอกม้าให้มีความสงบปราศจากสิ่งรบกวน เพื่อให้ม้าสามารถพักผ่อนได้อย่างเต็มที่ 

· พาออกไปวิ่งเล่น

ด้วยพฤติกรรมของม้าที่ชอบเคลื่อนไหวหรือวิ่ง การพาม้าออกไปวิ่งเล่นจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะจะช่วยให้ม้าได้ใช้ร่างกายเคลื่อนไหว รวมถึง ยังช่วยลดความเครียด และเพิ่มความสุขให้กับม้าอีกด้วย

· อาบน้ำให้สะอาด

เนื่องจากม้าเป็นสัตว์ที่มีขน ดังนั้น เพื่อสุขภาพขนและผิวที่ดีของม้า จึงควรหมั่นอาบน้ำให้ม้าอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยอาทิตย์ละ 1 ครั้ง เพื่อเป็นการป้องกันเชื้อโรคและแบคทีเรียต่างๆ ที่อาจเป็นสาเหตุให้ม้าเกิดอาการเจ็บป่วยได้

· ตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ

เพื่อให้มั่นใจว่าม้าทุกตัวจะแข็งแรง ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้น การตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอเป็นประจำทุกปีจะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดอาการป่วย อีกทั้งยังช่วยให้รับรู้ลักษณะหรืออาการที่ม้าเป็นอยู่อีกด้วย

· มอบความรักและความอบอุ่นให้ม้า

แม้ว่าจะมีการบำรุงม้าด้วยโภชนาการที่สำคัญ หรือการสร้างสภาพแวดล้อมที่ดี และอื่นๆ จะช่วยให้ม้ามีสุขภาพที่แข็งแรงสมบูรณ์ แต่การมอบความรักและความอบอุ่นกับม้าก็เป็นสิ่งสำคัญเช่นกัน ซึ่งจะช่วยส่งเสริมพฤติกรรมของม้าไปในแง่ที่ดีมากยิ่งขึ้น

 

ด้วยม้าเป็นสัตว์ที่มีจุดเด่นและสวยงาม โดยเฉพาะพันธุ์ม้าในประเทศไทย ซึ่งมีเอกลักษณ์ที่แสนโดดเด่น จึงทำให้เป็นที่ต้องการหลายคน อย่างไรก็ตาม สำหรับผู้ที่ต้องการเลี้ยงม้านั้น จะต้องทำการศึกษาพฤติกรรมของม้าให้ดีก่อนว่า ม้ากินอะไรเป็นอาหาร ม้านอนยังไง หรือม้านอนกี่ชั่วโมง และอื่นๆ ซึ่งอาจต้องคำนึงถึงนิสัย พฤติกรรม หรืออายุของม้า เพื่อให้มั่นใจว่าสัตว์เลี้ยงคู่ใจจะมีสุขภาพที่แข็งแรงสมบูรณ์ รวมไปถึงสภาพอารมณ์และจิตใจที่ดีอีกด้วย